داستان فرانسوی با ترجمه فارسی

Le pauvre et le riche 

 Conte de Grimm 

    Il y a bien longtemps, alors que le bon Dieu voyageait encore lui-même sur terre parmi les hommes, il se trouva qu'un soir il se sentit fatigué et que la nuit le surprit avant qu'il fût arrivé à une auberge. De chaque côté de la route se trouvait une maison, l'une grande et belle, l'autre petite et d'aspect misérable ; la grande appartenait à un riche, la petite à un pauvre. Le Seigneur se dit : " Je ne serai pas une charge pour le riche ; c'est chez lui que je vais passer la nuit ".

    Quand le riche entendit frapper à sa porte, il ouvrit la fenêtre et demanda à l'étranger ce qu'il voulait. Le Seigneur répondit :

    - Je vous prie de m'accorder l'hospitalité.

    Le riche examina le voyageur de la tête aux pieds et comme Dieu portait de méchants vêtements et n'avait pas l'air d'avoir beaucoup d'argent dans ses poches, il secoua la tête et dit :

    - Je ne peux pas vous recevoir. Mes chambres sont pleines de légumes et de graines et si je devais héberger tous ceux qui frappent à ma porte, il ne me resterait plus qu'à prendre moi-même la sébile du mendiant. Cherchez ailleurs où passer la nuit.

    Sur quoi, il ferme sa fenêtre et plante là le bon Dieu. Lequel lui tourne le dos et traverse la route pour aller vers la petite maison. À peine eut-il frappé que déjà le pauvre ouvrait sa porte et priait le voyageur d'entrer.

    - Passez la nuit chez moi, dit-il ; il fait déjà sombre et vous ne pouvez plus poursuivre votre chemin aujourd'hui.

    Cette attitude plut au bon Dieu et il entra. La femme du pauvre lui tendit la main, lui souhaita la bienvenue et, lui dit de s'installer à son aise et de se servir, qu'ils ne possédaient pas grand-chose, mais ce qu'ils avaient, ils le donnaient de bon cœur. Elle mit des pommes de terre à cuire et alla traire la chèvre pour pouvoir ajouter un peu de lait au repas. Quand la table fut mise, le bon Dieu y prit place et mangea avec eux ; la maigre chère qu'on lui offrait lui plut parce que ses hôtes avaient d'avenantes figures. Quand ils eurent fini de manger et que le temps fut venu de se coucher, la femme appela discrètement son mari et lui dit :

    - Écoute voir, mon cher mari, nous allons nous installer une couche par terre pour cette nuit de façon que le pauvre voyageur puisse prendre notre lit et s'y reposer ; il a marché tout le jour , il y a de quoi être fatigué. - De bon cœur, répondit-il ; je vais le lui proposer.

    Il s'approche du bon Dieu et le prie, s'il en est d'accord, de se coucher dans leur lit pour y détendre convenablement ses membres. Le bon Dieu ne voulait pas priver les deux vieux de leur lit. Mais ils n'en démordaient pas et, à la fin, il dut y consentir. Quant à eux, il se préparèrent une couche à même le sol.

    Le lendemain, ils se levèrent avant le jour et confectionnèrent pour leur hôte un petit déjeuner aussi bon qu'ils en avaient les moyens. Quand le soleil pénétra par leur petite fenêtre et que le bon Dieu se fut levé, il mangea de nouveau en leur compagnie et s'apprêta à reprendre la route. Au moment de passer la porte, il se retourna et dit :

    - Parce que vous avez été compatissants et pieux, faites trois vœux ; je les exaucerai.

    Le pauvre dit alors :

    - Que pourrais-je souhaiter d'autres que la félicité éternelle et, tant que nous vivrons, la santé pour nous deux et l'assurance d'avoir toujours notre pain quotidien ; je n'ai pas de troisième vœu à formuler.

    Le bon Dieu dit :

    - Ne souhaites-tu pas avoir une nouvelle maison à la place de l'ancienne ?

    - Oh ! oui, dit l'homme si je pouvais également obtenir cela, j'en serais heureux.

    Le Seigneur exauça leurs vœux. Il transforma leur vieille maison en une neuve, leur donna une dernière bénédiction et s'en fut.

    Quand le riche se leva, il faisait déjà grand jour. Il se mit à la fenêtre et aperçut, en face de chez lui, une jolie maison neuve, avec des tuiles rouges, à l'endroit où, jusque-là, se trouvait une simple hutte. Il ouvrit de grands yeux, appela sa femme et dit :

    - Dis-moi, que s'est-il passé ? Hier soir encore il y avait là une vieille et misérable cabane ; aujourd'hui, on y voit une belle maison neuve. Vas-y et tâche de savoir comment cela s'est fait.

    La femme y alla et demanda au pauvre ce qui s'était passé. Il lui raconta :

    - Hier soir est arrivé un voyageur qui cherchait un toit pour la nuit ; ce matin, au moment de nous quitter, il nous a offert d'exaucer trois vœux : la félicité éternelle, la santé sur cette terre et le pain quotidien et, finalement, par-dessus le marché, une maison nouvelle à la place de l'ancienne.

    La femme du riche se hâta de rentrer chez elle et expliqua tout à son mari. Celui-ci lui dit :

    - Je me battrais ! Si seulement j'avais su ça ! L'étranger était d'abord venu chez nous pour y passer la nuit mais je l'ai renvoyé.

    - Dépêche-toi, dit la femme, prends ton cheval, rattrape l'homme et il exaucera trois vœux pour toi aussi.

    Le riche suivit ce judicieux conseil, fila à toute vitesse sur son cheval et rattrapa le bon Dieu. Il lui parla avec amabilité et astuce, lui demanda de ne pas lui en vouloir de ne pas l'avoir laissé entrer ; il avait cherché la clé de la maison et pendant ce temps le cher hôte était déjà parti ; s'il repassait un jour par là, il fallait absolument qu'il vint chez lui.

    - Oui, répondit le bon Dieu, si je repasse par ici sur le chemin du retour, je le ferai.

    Le riche lui demanda alors s'il ne pourrait pas former trois vœux comme son voisin. Oui, lui répondit le bon Dieu, il pouvait certes le faire ; mais cela ne serait pas bon pour lui ; il valait mieux s'en abstenir. Le riche dit qu'il trouverait bien quelque chose qui servirait à son bonheur s'il était sûr que cela se réaliserait. Le bon Dieu dit alors :

    - Rentre chez toi et que les trois vœux que tu feras se réalisent.

    Le riche avait obtenu ce qu'il voulait. Il prit le chemin de sa maison tout en songeant à ce qu'il pourrait bien demander. Comme il méditait ainsi en laissant à son cheval la bride sur le cou, celui-ci se mit à gambader, si bien que l'homme en était sans cesse troublé et qu'il n'arrivait pas à concentrer son esprit. Il toucha le cheval de la main et dit :

    - Tiens-toi tranquille !

    Mais l'animal continuait à faire ses fariboles. Le riche finit par s'énerver et s'écria dans son impatience :

    - Je voudrais que tu te rompes le cou !

    À peine avait-il prononcé ces mots que, vlan ! le voilà par terre, le cheval mort à côté de lui ; son premier vœu était exaucé. Comme il était avare de nature, il ne voulut pas abandonner la selle. Il coupa le harnais et la mit sur son dos en reprenant sa route à pied. « Il me reste encore deux vœux », se disait-il pour se consoler. Comme il marchait ainsi sur la route poudreuse et que le soleil de midi commençait à brûler, il eut chaud et se sentit de mauvaise humeur ; la selle lui blessait le dos et il n'avait toujours pas trouvé ce qu'il pourrait souhaiter. « Même si je me souhaite toutes les richesses et tous les trésors de la terre, se disait-il en lui-même, il me viendra par la suite toutes sortes d'autres envies, je le sais d'avance ; il faut que je m'arrange de telle sorte qu'il ne me reste rien d'autre à souhaiter. » Et il soupira :

    - Ah ! si j'étais un paysan bavarois libre de formuler trois vœux, je saurais que faire : Je souhaiterais de la bière d'abord de la bière autant que je pourrais en boire en second lieu ; et encore un tonneau de bière par-dessus le marché, comme troisième vœu.

    Parfois, il croyait avoir trouvé, mais tout de suite après il pensait que cela ne suffisait pas. Il lui vint tout à coup à l'esprit que sa femme avait bien de la chance d'être à la maison dans sa chambre fraîche, en train de manger de bon appétit. Cette pensée l'irrita et, sans s'en rendre compte, il dit :

    - Je voudrais qu'elle soit assise sur cette selle et ne puisse plus en descendre !

    À peine avait-il dit ces mots que la selle disparaissait de son dos et il s'aperçut que son deuxième vœu avait été exaucé. Il commença alors à avoir vraiment chaud ; il se mit à courir avec l'intention de rentrer vite chez lui et de s'asseoir tout seul dans sa chambre pour y réfléchir à quelque chose de considérable pour son troisième vœu. Quand il arriva à la maison et ouvrit la porte, il vit sa femme au milieu de la pièce, assise sur la selle, ne pouvant en descendre, gémissant et criant. Il lui dit :

    - Je vais te satisfaire ; je vais souhaiter pour toi toutes les richesses de la terre, mais reste assise où tu es.

    Elle le traita d'animal et dit :

    - À quoi me serviront toutes les richesses du monde si je reste assise sur cette selle ; tu as souhaité que j'y aille tu dois maintenant m'aider à en descendre.

    Qu'il le voulût ou non, il lui fallut former le vœu qu'elle soit débarrassée de la selle et puisse en redescendre. Et aussitôt il fut exaucé. Il n'avait ainsi récolté dans l'affaire que du mécontentement, de la peine, des injures et la mort de son cheval. Les pauvres, eux, vécurent heureux, tranquilles et pieux jusqu'à leur sainte mort.

مرد فقیر و مرد ثروتمند 

در روزگاران قدیم که هنوز عیسی مسیح در روزی زمین و در میان انسانها بود  یکبار که کاملا خسته شده بود  قبل از آنکه بتواند مسافرخانه ای پیدا کند هوا کاملا تارک شده بود در مسیرخود و در راهی که پیش روی داشت دو تا خانه روبروی هم یافت یک از آنها بزرگ وزیبا بود و خانه دیگر کلبه ای کوچک و محقر بود خانه مجلل و بزرگ متعلق به مرد ثروتمندی بود و کلبه محقر هم مال مرد فقیری بود.

مسیح با خود اندیشید که :" من بار سنگینی بردوش مرد ثروتمند نخواهم بود و زحمت زیادی برای او ایجاد نخواهم کرد پس شب را نزد مرد ثروتمند سپری خواهم کرد ".                       

وقتی که مرد ثروتمند صدای زدن در خانه اش را شنید او پنجره را گشود و از مرد غریبه  پرسید که چی  می خواهد. مسیح پاسخ داد که : من فقط می خواهم شب را آنجا بمانم. مرد ثروتمند از سر تا به پا ی مسافر را نگریست و از آنجا که مسیح لباسهای معمولی پوشیده بود بنظر نمی آمد که مردی باشد که پول زیادی در جیبش داشته باشد . بنایراین مرد سرش را تکان داد و گفت : نخیر ،من نمی توانم شما را به داخل خانه ام راه بدهم اتاق های من پر از علوفه و بذر هستند  و اگر من به هر کس که در خانه ام را به صدا در می آورد اجازه ورود بدهم خودم من خیلی زود باید به گدایی بروم !برو ،برو وجایی دیگر برای سکونت خودت پیدا کن .وبا گفتن این جمله پنجره را بست و مسیح را آنجا رها کرد.

بنابراین مسیح پشت به مرد ثروتمند کرد و از جاده عبور کرد و سمت خانه کوچک و محقر رفت و در را به صدا در آورد هنوز چندان در نزده بود که مرد فقیر  در کوچک خانه اش را گشود و مسافر را به درون خانه اش دعوت کرد . مرد فقیر گفت : هم اکنون هوا تاریک شده است شب  پیش من باش  امشب دیگر بیش از این نمی توانید بروید. این رفتار مرد فقیر باعث خوشحالی عیسی مسیح شد و داخل خانه او شد .زن پیر مرد فقیر به استقبال او آمد و با او دست داد و به او خوش آمد گفت .واز مسیح خواست که حس کند که در خانه خودش است و افزود با این که چیز زیادی نداریم اما همان چیز اندک را با عشق و علاقه تقدیم شما می کنیم سپس گوجه ها را روی آتش گذاشت و در حالی که گوجه ها در حال پختن بودند پیر زن شیر بز را دوشید  تا مسیح اندک شیری را با آنها میل کند. وقتی که سفره را پهن کردند عیسی مسیح با با پیر مرد و زنش سر سفره نشستند  و با مشاهده چهره خندان و خوش روی آنها از خوردن نان خشک وبیات شان لذت فراوان برد .بعد از اینکه شام را صرف کردند و موقع خواب رسید .پیر زن شوهرش را به گوشه ای صدا زد و به او گفت : شوهر عزیزم  گوش کن اجازه بده تا امشب برای خودمان از علوفه ها یک رختخواب درست کنیم تا مسافر بیچاره بتواند امشب در رختخواب ما بخوابد و خوب استراحت کند  چرا که او امروز را کاملا راه رفته و کاملا خسته و کوفته است .                                                                                         

پیر مرد گفت :  با کمال میل و من کاملا موافقم الان میروم و به او پیشنهاد می کنم .و به سوی غریبه رفت و او را دعوت کرد تا اگر مخالفتی نداشته باشید بیاید و در رختخواب آنها استراحت کند و بخوابد تا کمی جان بگیرد .ولی مسیح مایل نبود که رختخواب  آن دو شخص مسن را در اختیارش بگذارند ولی آن دو راضی نشدند و باز هم اصرار کرد و سرانجام مسیح  در رختخواب آنها خوابید در حالی که آن دو بر روی بستری که از علوفه روی زمین درست کرده بودند خوابیدند.                                                                                                              

صبح روز بعد پیر مرد وپیر زن پیش از طلوع افتاب برخاستند و تا آنجا که در توان داشتند یک صبحانه خوب برای مسیح درست کردند.وقتی که اولین اشعه آفتاب از طریق پنجره کوچک وارد اتاق شد مسیح از خواب بیدار شد او صبحانه را با آنها خورد سپس آماده شد تا عازم سفرش بشود. اما همانطور که او در آستانه در ایستاده بود به سمت پیرمرد و همسرش یرگشت و گفت :چون شما خیلی مهربان و خوب هستید می توانید سه چیز را برای خودتان آرزو کنید من آن آرزوهای شمارا برآورده می کنم. سپس پیر مرد فقیر گفت : من سعادت ابدی  برای هر دو مان و اینکه تا زمانی که هردو زنده هستیم  هردو سالم باشیم ورزق روزانه را در اختیار داشته باشیم این از آرزوهای من است اما آرزوی سوم را من نمدانم که چه چیزی بخواهم.                        

عیسی مسیح به او گفت : آیا شما نمی خواهید و آرزو نمی کنید که به جای این خانه قدیمی یک خانه نو داشته باشید؟ پیر مرد گفت: اه ،بله !اگر بتوانم خیلی خوب می شود و من آن را خیلی دوست خواهم داشت. مسیح آرزوهای آنها را برآورده کرد و خانه کهنه و محقر آنها را با یک خانه جدید عوض کردو به آنها خیر و برکت فراوان داد و از آنجا رفت.

آفتاب  اوج گرفته بود وقتی که مرد ثروتنمد از خواب بیدار شد او کنار پنجره رفت وآن را باز کرد و به طرف بیرون لم داد و یک خانه تمیز با سفال قرمز رنگ و پنجرهای روشن  به جای کلبه محقر همسایه فقیرش دید !او خیلی شگفت زده وحیران شد به چشمان خودش شک کرد و همسرش راصدا زد و به او گفت : به من بگو که چه اتفاقی افتاده است؟!دیشب یک آلونک کوچک ومحقر فلاکت زده آنجا بود اما امروز یک ساختمان نو و زیبا آنجا هست !بدو برو ببین که چه اتفاقی افتاده است. 

بنابراین زن مرد ثروتمند با عجله نزدمرد فقیر رفت و ماجرا را از او پرسید. مرد فقیر به او گفت :دیروز غروب یک مسافر اینجا آمد واز من خواست که به او اجازه بدهم که شب را در خانه ما بگذراند.و امروز صبح وقتی که آن مرد خانه ما را ترک می کرد سه آرزوی ما را برآورده ساخت. "سعادت ابدی ،تندرستی مادام العمر و رزق وروزی تا پایان عمر  و بعلاوه این خانه زیبا بجای کلبه محقر همان سه آرزویی است که او برای ما برآورده ساخت و به ما هدیه کرد.

وقتی که زن مرد ثروتمند این را شنید او با عجله و دوان دوان به خانه اش برگشت و آنچه را که اتفاق افتاده بود برای شوهرش تعریف کرد. مرد ثروتمند گفت من بایستی خودم را هلاک می کردم  اگر این را می دانستم آن مرد مسافر به در خانه ما هم آمد و تقاضا کرد که شب را در منزل ما بماند ام و بخوابد اما من او را رد کردم.

زن مرد ثروتمند گفت : بشتاب  و سوار اسب شو تو هنوز هم می توانی به او برسید و از او بخواهید که سه تا آرزوی  شما را هم بر آورده سازد.  مرد ثروتمند توصیه زنش را بسیار خوب دانست و اسبش را چهار نعل تاخت و خیلی زود به مسیح رسید و با نرمش و متانت و شیرین زبانی با مسیح صحبت کرد واز او خواست از اینکه دیشب به او جا نداده بود به دل نگیرد و باور کند که او دنبال کلید در جلویی بود و در همان زمان که من مشغول پیدا کردن کلید بودم شما رفته بودید.!اگر الان شما برگردید شما می توانید و نزد ما بمانید. مسیح گفت : بله ،اگر روزی دوباره از آنجا رد شوم این کار را خواهم کرد. سپس مرد ثروتمند خطاب به او گفت :آیا من هم می توانم سه تا آرزو داشته باشم و همان طوری که آرزوهای همسایه فقیرم را بر آورده ساختید آرزوهای من راهم برآورده کنید ؟ مسیح گفت : بله این کار را می شود کرد اما این کار به سود تو نیست و بهتر است که مرد ثروتمند آرزوی هیچ چیز را نکند .

اما مرد ثروتمند با خود فکر کرد که به آسانی می تواند چیزی را درخواست کند که به سعادت و خوشبختی او افزوده خواهد شد .اگر او فقط می دانست که با خواسته اش موافقت کند و آرزویش را برآورد.  بنابراین مسیح به او گفت : به سوی خانه ات بر گردد و سه آرزویی که دارید بر آورده خواهد شد.

اکنون مرد ثروتمند به آنچه خواسته بود و به دنبالش آمده بود دست پیدا کرده بود بنابراین اسبش را به سمت خانه می دواند و در این اثنا به این فکر بود که چه آرزوهایی بکند در حالی که غرق در تفکر بود زمام اسب از دستش افتاد و اسب سرعت بیشتری گرفت طوری که بارها رشته افکار مرد ثروتمند را از هم گسیخت .و اصلا نمی توانست افکارش را به سر انجام برساند .او ابتدا گردن اسب را به آرامی نوازش کرد و گفت " لیزا ،آرام باش "اما اسب باز بر سرعتش افزود سرانجام مرد ثروتمند عصبانی شد و به صدای آهسته و از روی بی صبری گفت :آرزو می کنم که گردنت بشکند ای اسب ! به محض آن که این جمله را بر زبان آورد اسب سرنگون شد و بر زمین افتاد و مرد!و دیگر هیچ حرکتی نکرد ! بنا براین اولین آرزوی مرد ثروتمند برآورده شد. از آنجایی که او مردی خسیس بود دوست نداشت تا زین و برگ اسب را آنجا رها کند بنابراین زین و برگ را از اسب جدا کرد و بر پشت خود گذاشت و اکنون مجبوربود راه خانه را پیاده طی کند.

مرد ثروتمند با خودش گفت : هنوز دو تا از آرزوهای من باقی مانده است  و با این افکار خودش را تسکین می دادو اکنون به آهستگی از میان شن ها راه می رفت و آفتاب نیمروز بسیار گرم و سوزان  نور افشانی می کرد حرارت بدن او بالا رفته بود و کمی عصبانی شد  و زین اسب به پشت او آسیب رسانده بود و او هنوز ایده ای برای دو آرزوی دیگرش نداشت او به خودش گفت اگر می توانست برای تمام ثروت ها و گنج های دنیا  آرزو می کرد من می بایستی به همه انواع چیز های دیگر بیندیشم   که از قبل می شناسم و می دانم .اما من طوری برنامه ریزی خواهم کرد که چیزی بعد از آن نمانده باشد که برایش آرزو نکرده باشم.

سپس او آهی سر داد و گفت :اه ،اگر من یک کشاورز باواریایی بودم که او هم امکان برآورده شدن آرزو را به او داده بودند و خیلی خوب می دانست که چه آرزویی بکند برای آرزوی اولش تقاضای مقدار زیادی آبجو می کرد و آرزوی دوم او هم احتمالا مقدار کافی آبجو بود که او بتواند بنوشد و سومین آرزوی اویک بشکه آبجو بود تا بتواند آن را بفروشد .

بارها او فکر کرد که آن آرزوی بزرگ را یافته است اما بعد از هر مورد بنظرش رسید که این آرزو خیلی کوچک است بعد به نظرشرسید که که زنش چه زندگی راحت و آسوده ای دارد چون که او الان در خانه و در یک اتاق خنک نشسته است و دارد از زندگی لذت می برد این فکر او را آزار داد و قبل از اینکه آگاه شود  او با خودش گفت :من فقط آرزو دارم ک به جای آتکه من این زین را به دنبال خودم بکشم و بر پشتم حمل کنم زنم روی این زین نشسته باشد و هرگز هم نتواند از آن پایین بیاید.

به محض آن که آخرین لغت را بر زبان آورد زین از پشت او نا پدید شد او پی برد که دومین آرزوی او هم بر آورده شد ! سپس او واقعا احساس گرمی و تب کرد و شروع به دویدن کرد و می خواست که در اتاقش تنها باشد تا به یک چیز فوق العاده بزرگ برای سومین و تنها آرزوی باقی مانده اش فکر بکند .اما وقتی به خانه رسید و در خانه را باز کرد او زنش را دید که در وسط اتاق روی زین اسب نشسته است  و در حالی که می گریست و شکوه می کرد به هیچ وجه قادر به پایین آمدن از زین اسب نبود !

مرد ثروتمند به زنش گفت :تحمل کن ! من تمام ثروت های روی زمین را برای شما آرزو خواهم کرد فقط تو همان جا بمان .

زن با حیوان خواندن شوهرش گفت : ابله اگر قرار باشد من تمام عمرم را روی این زین سپری کنم همه ثروت های دنیا به چه درد من می خورد ؟تو آرزو کرده اید که من روی این زین  باشم پس تو بایستی به من کمک کنی تا از روی زین پایین بیاییم .

 بنابراین مرد ثروتمند خواسته یا ناخواسته ،او ناچار شد که سومین آرزویش آن باشد که زنش زین را ترک کند و قادر باشد که از روی زین پایین بیایید  و فورا آرزوی او برآورده شد و زن از روی زین پیاده شد .بنابراین حاصل این آرزوها برای مرد ثروتمند و زنش چیزی جز نارضایتی و آزار ،درد و رنج زخمی شدن خودش و مرگ اسبش چیز دیگری نبود !

اما زن و مرد فقیر با خوشحالی ،آرامش و محترمانه تا زمان مرگ آرامشان،  زندگی کرد.